Những nguyên lý cơ bản của AIKIDO
Nguyên lý của môn Aikido luôn có xung quanh chúng ta và luôn ẩn chứa một sức mạnh vô cùng to lớn, nếu biết vận dụng các quy luật tự nhiên đó một cách khoa học, ta sẽ có trong tay một thứ vũ khí siêu nhiên mà không một đối thủ nào (dù cao to và mạnh mẽ đến đâu) có thể vượt qua nổi. Đó là sức mạnh của vũ trụ bao la vô bờ bến.
Trong giáo huấn của sư tổ để lại, trong môn phái Aikido không có sự đối đầu hay thi đấu, hơn thua. Điều này ngoài mục đích để giáo dục các môn sinh cần có một tinh thần thượng võ, biết yêu thương đồng loại, đoàn kết và chung sống hoà bình mà điều này còn có một ý nghĩa khác trong nguyên lý đòn thế của Aikido đó là:
1. Không đối đầu trực tiếp với tác nhân đang tấn công ta (bằng cách luôn tiếp lực theo chiều phát lực của đối phương)
Diễn giải:
Nếu không đối đầu thì đối phương sẽ không có cơ hội công phá vào một vật cản (điểm cố định) theo như ý họ muốn, sức mạnh của đối phương sẽ được tung vào khoảng không (vũ trụ).
Nếu đối phương cứ rơi vào trạng thái bị tung lực vào khoảng không một cách vô ích thì chính họ sẽ bị hao tổn sức lực và cuối cùng là họ sẽ bị kiệt sức (không cần đánh cũng thắng).
Để thực hiện điều này ta nên áp dụng 3 qui tắc sau:
a/ Luôn di chuyển và giữ khoảng cách cần thiết để đối phương không thể ra đòn, giữa ta và đối phương dù trong bất kỳ tình huống nào cũng có khoảng cách hơn một cánh tay an toàn. Khi ta di chuyển nghĩa là ta đã làm cho đối phương bị động thêm, khó mà ra đòn với mục tiêu đi chuyển.
b/ Sử dụng thành thạo kỹ thuật Tenkan (di chuyển theo những vòng tròn Aikido).
c/ Tiếp lực và dẫn dắt theo chiều đối phương.
2. Dẫn dắt, hướng đối phương vào quỹ đạo tự nhiên của vũ trụ bao la:
Diễn giải:
Việc dẫn dắt đối phương hoàn toàn dựa vào sự di chuyển và theo hướng ý phát lực của đối phương (theo hình tròn Aikido) và cuối cùng là để đối phương va chạm với một tác nhân thứ 3 là vật chất trong vũ trụ (mặt đất, cây cối, bàn ghế...v.v...), chúng ta chỉ là người dẫn dắt đối phương đến quy luật tự nhiên này mà thôi. Thử hỏi có một đối phương nào đủ sức chống chọi với sức mạnh, sự va đập của vũ trụ trong tự nhiên?
Ta có thể thấy rõ ý nghĩa này qua các đòn ném Shiho Nage, Koshi Nage...v.v... Sau khi dẫn dắt đối phương ta kết thúc bằng cách ném đối phương qua vai, qua hông...v.v... đây chính là lúc ta để đối phương va chạm với tác nhân thứ 3 (vật chất trong vũ trụ, ở đây là sự va chạm giữa đối phương và trái đất).
3. Không cho đối phương cơ hội sử dụng nội lực của chính họ:
Diễn giải:
Nếu để đối phương trong tư thế thuận lợi, thoải mái thì họ sẽ phát huy hết khả năng của chính họ. Ngược lại nếu họ bị rơi vào trạng thái mất thăng bằng, không đứng vững (mất trọng tâm) thì họ không thể phát huy nội lực để tấn công ta.
Để thực hiện điều nay ta cần nắm nguyên tắc sau :
a/ Nhanh chóng chiếm vị trí trọng tâm ngay khi tiếp xúc đối phương (lúc nhập đòn).
b/ Luôn nắm bắt tình huống, điều khiển, đưa đối phương vào trạng thái mất thăng bằng thường xuyên, không để đối phương định thần, phát lực.
4. Nguyên lý Sangen (Tam Nguyên).
Đối với Tổ sư Morihei Ueshiba, nhập nội (Irimi) là bước đầu của mọi thi triển các chiêu thức Aikido. Người đã từng nói:” Các con hãy nhập nội theo dạng tam giác,, các con hãy thi triển đòn thế theo dạng tuần hoàn và trở về ổn định trong thế giới của tứ giác”. Và Người kết luận:” Đó là A-I-Ki”.
Chúng ta biết tam giác là A, hình tròn là I, tứ giác là Ki. Gói gọn trong ba hình này là toàn bộ nguyên lý Aikido: SANGEN (Tam nguyên).
Một khi tam giác, hình tròn, hình vuông kết hợp lại thành một thể thống nhất thì sự hợp nhất tinh thần và thể xác xuất hiện tạo ra một năng lực kỳ diệu và người đó có thể ném ngã bất cứ một đối thủ nào. Các đòn thế Aikido mà không có ý khí tiềm ẩn trong thì sẽ không có giá trị gì, nó chỉ giống như một vũ điệu mà thôi. Không có “KI” thì không có “AIKIDO”.
5. Nguyên lý vòng cầu.
Nguyên tắc vòng cầu được sử dụng trong rất nhiều môn võ thuật, nhưng trong Aikido nguyên tắc vòng cầu đã đạt tới đỉnh cao nhất, khái niệm vòng cầu hầu như trở nên độc tôn.
Có một câu nói ngày xưa nói về bí quyết của Jujutsu:” Đẩy khi bị kéo và kéo khi bị đẩy”. Còn trong Aikido thì lại là:” Đổi chiều khi bị đẩy và nhập vào khi bị kéo”. Động tác xoay tròn này khác biệt với các chuyển động thẳng trong Jujutsu và nó có nhiều biến hóa hơn. Bạn và đối thủ của mình không phải ở thế đối lập mà cả hai chỉ là một khối hội nhập dưới sự kiểm soát của bạn. Cả hai bị kiềm chế hoàn toàn bằng lực ly tâm của bạn phát ra và lực hướng tâm do bạn dẫn về.
6. Nguyên lý đường chính tâm.
Trục chính tâm là đường tưởng tượng, thẳng đứng đi từ giữa hai chân, xuyên qua đan điền và thẳng lên đầu. Tất cả các bộ phận hiểm yếu, dễ bị tổn hại nhất của cơ thể đều nằm trên đường thẳng này.
Nếu chúng ta có thể giữ được đường chính tâm cố định, dù di chuyển theo hướng nào đi nữa thì chúng ta mới có thể tạo ra một sức mạnh tập trung và vững chắc. Toàn thân của chúng ta như một khối tập trung vào một điểm duy nhất gọi là khối tâm. Khi đó chúng ta mới phát huy được khả năng vận khí của mình.
7. Nguyên lý Irimi.
Irimi là một bí quyết của Aikido mà nhiều môn võ khác không có. Trong Irimi thay vì đối đầu với lực của uke, ta di chuyển ra khỏi đường tấn công và đến bên cạnh y vào một góc độ an toàn.
Irimi khác với Omote trong Aikido. Omote có nghĩa là biểu, mặt trước ngược với Ura, mặt sau mặt trong. Vậy, nhập nội (Irimi) là nhập vào đâu? Tại sao?
Khi chúng ta đứng ở tư thế tự nhiên (Shizentai) hoặc thế thủ (Kamae), vòng quanh người ta ở mặt đất có một phạm vi bao quanh người, gọi là: “vùng bất khả xâm phạm” hay còn gọi là “phạm vi an toàn”. Phạm vi này bị kẻ địch nhập vào, các đòn thế của địch thủ khó mà lường được, nguy hiểm thực sự đối với người phòng thủ. Điều đó chẳng khác nào thủ môn trên sân cỏ, khi trái banh rớt vào vùng cấm địa vậy. Lập tức tạo nên một sự hỗn loạn trước khung thành của thủ môn.
Đối với người Aikido thì nhập nội là việc biến bị động thành chủ động. Nhập nội mang ý nghĩa tránh né, nhưng tránh né này mang tính tích cực. Aikido dùng nhập nội nhằm “xóa mục tiêu tấn công” không tránh xa song phải sang trái ở trước tầm nhìn của địch thủ, nói cách khác chuyển Âm thành Dương, biến địch thủ Dương (tấn công) thành Âm. Một khi mục tiêu tấn công bị chớp nhoáng biến mất, địch thủ bị hụt hẫng, khí lực của địch bị tuôn vào khoảng trống. Trung tâm cơ thể (Tâm điểm) biến mất, trục giao động cơ thể mất thăng bằng về trước, trong khi chúng ta đã sử dụng một chuyển động nhập vào vùng nội của địch thủ xoay cùng một hướng, chỉ cần ta cộng thêm ít lực dẫn dắt cũng đủ cho địch thủ té lăn. Tục ngữ gọi đó là “Tá lực đả lực”. Kết thúc cuộc chiến nhanh nhất và tốt đẹp nhất.
Do vậy mà Nhập nội (Irimi) đồng thời trở thành nguyên lý quan trọng trong Aikido, kết hợp với chuyển động Tenkan, tuy hai mà một.
8. Nguyên lý Tenkan.
Lối xoay người tránh né thường gặp trong Aikido là Tenkan. Khi bị đẩy mà xoay người đi chính là Tenkan. Xoay như vậy ta đã ra khỏi hướng tấn công, đang từ trước mặt chuyển qua bên hông uke, an toàn hơn nhiều.
Cũng giống như Irimi, Tenkan giúp ta khỏi bị trúng đòn và đưa ta vào một vị trí tương đối an toàn và thuận lợi để di chuyển hay thi triển đòn thế. Để thực hiện được động tác Tenkan, điều quan trọng là trọng tâm của ta phải vững. Nếu ta mất trọng tâm, ta không thể quay vòng một cách ổn định.
Trong tập luyện Aikido, nguyên lý chuyển động nắm vai trò quan trọng. Khi nói đến sự chuyển động, chúng ta hình dung ngay đến một vật gì có hình tròn, như bánh xe, con quay chẳng hạn. Cơ thể của con người có hình dài đứng, khi xoay chuyển cho phép thân nghiêng ngả vừa phải để giữ thăng bằng, đó là trục cơ thể, vì khi ta phát lực ra từ hai cánh tay, mở rộng một biên độ tròn quanh trục thân, đồng thời một điểm của trung tâm cơ thể này sẽ xuất hiện, tôi gọi là “Tâm”. Vị trí TÂM này mang nhiều tên gọi khác nhau như: Khí Hải Đan Điền, Điểm Duy Nhất, cách gọi “Trung tâm cơ thể” là danh từ dễ hiểu nhất.
Nhờ chuyển động mà tạo ra dòng khí lưu, trong Aikido gọi là “Ki no nagare”. Dòng khí này sẽ làm nền tảng cho các nhu cầu của kỹ thuật Aikido. Dòng khí này không ngừng tuôn ra (Kio dasu), do kết hợp với hơi thở tự nhiên từ tâm điểm, như tập luyện ném bằng khí lực (kokyu nage), mặc dù kỹ thuật đó đã kết thúc, dòng khí lưu này vẫn không ngừng tuôn ra theo ý của người ném (nage). Điều đó cho thấy ý và khí có quan hệ mật thiết.
Người xưa nói: “Ý tới đâu thì Khí tới đó” là vậy. Trong tập luyện thể dục chuyên môn (Aiki taiso), các động tác giúp võ sinh nắm vững Tâm và Trục có: xoay đổi hướng (Tai no henko), động tác trái phải (Sayu undo), động tác chèo thuyền (Fune kogi undo), động tác chuyển động hai cánh tay (Ude furi undo). Trong bí truyền của võ thuật có nói: “Cái eo nó chuyển là ở chân, cái đầu nó chuyển là ở tay”, nhưng cái eo “TÂM” nó xoay chuyển đúng hơn là cái chân, chỉ có ý thức về đôi chân thì không đủ.
9. Nguyên tắc hòa hợp.
Nguyên lý của sự hòa hợp là thay vì di chuyển trực tiếp vào hướng lực của uke, bạn phải di chuyển xung quanh hướng lực đó, hoặc lái nó đi hướng khác xung quanh bạn.
10. Nguyên tắc chọn đúng thời điểm.
Quan điểm lý tưởng của môn Aikido là phải dùng sức thật ít nhưng hiệu quả thật nhiều. Một phần quan trọng trong việc đạt mức lý tưởng này là bạn chọn thời điểm tiếp xúc uke. Nếu thời điểm bị chậm lại ta sẽ bị đối phương tràn ngập, nếu ta xuất chiêu quá sớm, đối phương sẽ nhận ra được động thái của ta và thay đổi phương thức tấn công. Ta phải xuất chiêu đúng vào lúc y phát khởi tấn công. Đó là thời điểm đúng.
11. Nguyên lý thăng bằng.
Theo quan niệm của Aikido, trọng tâm con người nằm ở đan điền (một điểm nằm dưới rốn khoảng 5cm) và mọi di chuyển đều xuất phát từ đan điền. Chỉ cần tác động đến trọng tâm của một người là ta có thể chi phối sự thăng bằng của người đó.
Ta có thể coi uke như một tam giác với hai bàn chân là hai mũi của tam giác. Đầu và tay của uke là mũi thứ 3. Uke đứng vững khi 3 mũi đó nằm trên đường thẳng của trục chính tâm. Nếu ta đem cái mũi thứ 3 đó ra khỏi trục chính tâm tạo thành một tam giác ảo thì uke sẽ bị mất thăng bằng.
12. Nguyên lý bánh xe và trục xe.
Giả sử có một cái vô lăng. Khi ta lái xe, vì trục xe nhỏ hơn và ở giữa nên quay chậm hơn còn bánh xe quay mau hơn.
Trong Aikido, khi ta hướng dẫn uke xoay theo chuyển động tròn thì ta là trục xe, còn uke là bánh xe. Vì ở giữa làm trục nên ta chỉ cần xoay chậm một chỗ, còn uke phải quay theo một vòng tròn lớn bên ngoài, trớn quay càng mau, càng mất thăng bằng.
Trong giáo huấn của sư tổ để lại, trong môn phái Aikido không có sự đối đầu hay thi đấu, hơn thua. Điều này ngoài mục đích để giáo dục các môn sinh cần có một tinh thần thượng võ, biết yêu thương đồng loại, đoàn kết và chung sống hoà bình mà điều này còn có một ý nghĩa khác trong nguyên lý đòn thế của Aikido đó là:
1. Không đối đầu trực tiếp với tác nhân đang tấn công ta (bằng cách luôn tiếp lực theo chiều phát lực của đối phương)
Diễn giải:
Nếu không đối đầu thì đối phương sẽ không có cơ hội công phá vào một vật cản (điểm cố định) theo như ý họ muốn, sức mạnh của đối phương sẽ được tung vào khoảng không (vũ trụ).
Nếu đối phương cứ rơi vào trạng thái bị tung lực vào khoảng không một cách vô ích thì chính họ sẽ bị hao tổn sức lực và cuối cùng là họ sẽ bị kiệt sức (không cần đánh cũng thắng).
Để thực hiện điều này ta nên áp dụng 3 qui tắc sau:
a/ Luôn di chuyển và giữ khoảng cách cần thiết để đối phương không thể ra đòn, giữa ta và đối phương dù trong bất kỳ tình huống nào cũng có khoảng cách hơn một cánh tay an toàn. Khi ta di chuyển nghĩa là ta đã làm cho đối phương bị động thêm, khó mà ra đòn với mục tiêu đi chuyển.
b/ Sử dụng thành thạo kỹ thuật Tenkan (di chuyển theo những vòng tròn Aikido).
c/ Tiếp lực và dẫn dắt theo chiều đối phương.
2. Dẫn dắt, hướng đối phương vào quỹ đạo tự nhiên của vũ trụ bao la:
Diễn giải:
Việc dẫn dắt đối phương hoàn toàn dựa vào sự di chuyển và theo hướng ý phát lực của đối phương (theo hình tròn Aikido) và cuối cùng là để đối phương va chạm với một tác nhân thứ 3 là vật chất trong vũ trụ (mặt đất, cây cối, bàn ghế...v.v...), chúng ta chỉ là người dẫn dắt đối phương đến quy luật tự nhiên này mà thôi. Thử hỏi có một đối phương nào đủ sức chống chọi với sức mạnh, sự va đập của vũ trụ trong tự nhiên?
Ta có thể thấy rõ ý nghĩa này qua các đòn ném Shiho Nage, Koshi Nage...v.v... Sau khi dẫn dắt đối phương ta kết thúc bằng cách ném đối phương qua vai, qua hông...v.v... đây chính là lúc ta để đối phương va chạm với tác nhân thứ 3 (vật chất trong vũ trụ, ở đây là sự va chạm giữa đối phương và trái đất).
3. Không cho đối phương cơ hội sử dụng nội lực của chính họ:
Diễn giải:
Nếu để đối phương trong tư thế thuận lợi, thoải mái thì họ sẽ phát huy hết khả năng của chính họ. Ngược lại nếu họ bị rơi vào trạng thái mất thăng bằng, không đứng vững (mất trọng tâm) thì họ không thể phát huy nội lực để tấn công ta.
Để thực hiện điều nay ta cần nắm nguyên tắc sau :
a/ Nhanh chóng chiếm vị trí trọng tâm ngay khi tiếp xúc đối phương (lúc nhập đòn).
b/ Luôn nắm bắt tình huống, điều khiển, đưa đối phương vào trạng thái mất thăng bằng thường xuyên, không để đối phương định thần, phát lực.
4. Nguyên lý Sangen (Tam Nguyên).
Đối với Tổ sư Morihei Ueshiba, nhập nội (Irimi) là bước đầu của mọi thi triển các chiêu thức Aikido. Người đã từng nói:” Các con hãy nhập nội theo dạng tam giác,, các con hãy thi triển đòn thế theo dạng tuần hoàn và trở về ổn định trong thế giới của tứ giác”. Và Người kết luận:” Đó là A-I-Ki”.
Chúng ta biết tam giác là A, hình tròn là I, tứ giác là Ki. Gói gọn trong ba hình này là toàn bộ nguyên lý Aikido: SANGEN (Tam nguyên).
Một khi tam giác, hình tròn, hình vuông kết hợp lại thành một thể thống nhất thì sự hợp nhất tinh thần và thể xác xuất hiện tạo ra một năng lực kỳ diệu và người đó có thể ném ngã bất cứ một đối thủ nào. Các đòn thế Aikido mà không có ý khí tiềm ẩn trong thì sẽ không có giá trị gì, nó chỉ giống như một vũ điệu mà thôi. Không có “KI” thì không có “AIKIDO”.
5. Nguyên lý vòng cầu.
Nguyên tắc vòng cầu được sử dụng trong rất nhiều môn võ thuật, nhưng trong Aikido nguyên tắc vòng cầu đã đạt tới đỉnh cao nhất, khái niệm vòng cầu hầu như trở nên độc tôn.
Có một câu nói ngày xưa nói về bí quyết của Jujutsu:” Đẩy khi bị kéo và kéo khi bị đẩy”. Còn trong Aikido thì lại là:” Đổi chiều khi bị đẩy và nhập vào khi bị kéo”. Động tác xoay tròn này khác biệt với các chuyển động thẳng trong Jujutsu và nó có nhiều biến hóa hơn. Bạn và đối thủ của mình không phải ở thế đối lập mà cả hai chỉ là một khối hội nhập dưới sự kiểm soát của bạn. Cả hai bị kiềm chế hoàn toàn bằng lực ly tâm của bạn phát ra và lực hướng tâm do bạn dẫn về.
6. Nguyên lý đường chính tâm.
Trục chính tâm là đường tưởng tượng, thẳng đứng đi từ giữa hai chân, xuyên qua đan điền và thẳng lên đầu. Tất cả các bộ phận hiểm yếu, dễ bị tổn hại nhất của cơ thể đều nằm trên đường thẳng này.
Nếu chúng ta có thể giữ được đường chính tâm cố định, dù di chuyển theo hướng nào đi nữa thì chúng ta mới có thể tạo ra một sức mạnh tập trung và vững chắc. Toàn thân của chúng ta như một khối tập trung vào một điểm duy nhất gọi là khối tâm. Khi đó chúng ta mới phát huy được khả năng vận khí của mình.
7. Nguyên lý Irimi.
Irimi là một bí quyết của Aikido mà nhiều môn võ khác không có. Trong Irimi thay vì đối đầu với lực của uke, ta di chuyển ra khỏi đường tấn công và đến bên cạnh y vào một góc độ an toàn.
Irimi khác với Omote trong Aikido. Omote có nghĩa là biểu, mặt trước ngược với Ura, mặt sau mặt trong. Vậy, nhập nội (Irimi) là nhập vào đâu? Tại sao?
Khi chúng ta đứng ở tư thế tự nhiên (Shizentai) hoặc thế thủ (Kamae), vòng quanh người ta ở mặt đất có một phạm vi bao quanh người, gọi là: “vùng bất khả xâm phạm” hay còn gọi là “phạm vi an toàn”. Phạm vi này bị kẻ địch nhập vào, các đòn thế của địch thủ khó mà lường được, nguy hiểm thực sự đối với người phòng thủ. Điều đó chẳng khác nào thủ môn trên sân cỏ, khi trái banh rớt vào vùng cấm địa vậy. Lập tức tạo nên một sự hỗn loạn trước khung thành của thủ môn.
Đối với người Aikido thì nhập nội là việc biến bị động thành chủ động. Nhập nội mang ý nghĩa tránh né, nhưng tránh né này mang tính tích cực. Aikido dùng nhập nội nhằm “xóa mục tiêu tấn công” không tránh xa song phải sang trái ở trước tầm nhìn của địch thủ, nói cách khác chuyển Âm thành Dương, biến địch thủ Dương (tấn công) thành Âm. Một khi mục tiêu tấn công bị chớp nhoáng biến mất, địch thủ bị hụt hẫng, khí lực của địch bị tuôn vào khoảng trống. Trung tâm cơ thể (Tâm điểm) biến mất, trục giao động cơ thể mất thăng bằng về trước, trong khi chúng ta đã sử dụng một chuyển động nhập vào vùng nội của địch thủ xoay cùng một hướng, chỉ cần ta cộng thêm ít lực dẫn dắt cũng đủ cho địch thủ té lăn. Tục ngữ gọi đó là “Tá lực đả lực”. Kết thúc cuộc chiến nhanh nhất và tốt đẹp nhất.
Do vậy mà Nhập nội (Irimi) đồng thời trở thành nguyên lý quan trọng trong Aikido, kết hợp với chuyển động Tenkan, tuy hai mà một.
8. Nguyên lý Tenkan.
Lối xoay người tránh né thường gặp trong Aikido là Tenkan. Khi bị đẩy mà xoay người đi chính là Tenkan. Xoay như vậy ta đã ra khỏi hướng tấn công, đang từ trước mặt chuyển qua bên hông uke, an toàn hơn nhiều.
Cũng giống như Irimi, Tenkan giúp ta khỏi bị trúng đòn và đưa ta vào một vị trí tương đối an toàn và thuận lợi để di chuyển hay thi triển đòn thế. Để thực hiện được động tác Tenkan, điều quan trọng là trọng tâm của ta phải vững. Nếu ta mất trọng tâm, ta không thể quay vòng một cách ổn định.
Trong tập luyện Aikido, nguyên lý chuyển động nắm vai trò quan trọng. Khi nói đến sự chuyển động, chúng ta hình dung ngay đến một vật gì có hình tròn, như bánh xe, con quay chẳng hạn. Cơ thể của con người có hình dài đứng, khi xoay chuyển cho phép thân nghiêng ngả vừa phải để giữ thăng bằng, đó là trục cơ thể, vì khi ta phát lực ra từ hai cánh tay, mở rộng một biên độ tròn quanh trục thân, đồng thời một điểm của trung tâm cơ thể này sẽ xuất hiện, tôi gọi là “Tâm”. Vị trí TÂM này mang nhiều tên gọi khác nhau như: Khí Hải Đan Điền, Điểm Duy Nhất, cách gọi “Trung tâm cơ thể” là danh từ dễ hiểu nhất.
Nhờ chuyển động mà tạo ra dòng khí lưu, trong Aikido gọi là “Ki no nagare”. Dòng khí này sẽ làm nền tảng cho các nhu cầu của kỹ thuật Aikido. Dòng khí này không ngừng tuôn ra (Kio dasu), do kết hợp với hơi thở tự nhiên từ tâm điểm, như tập luyện ném bằng khí lực (kokyu nage), mặc dù kỹ thuật đó đã kết thúc, dòng khí lưu này vẫn không ngừng tuôn ra theo ý của người ném (nage). Điều đó cho thấy ý và khí có quan hệ mật thiết.
Người xưa nói: “Ý tới đâu thì Khí tới đó” là vậy. Trong tập luyện thể dục chuyên môn (Aiki taiso), các động tác giúp võ sinh nắm vững Tâm và Trục có: xoay đổi hướng (Tai no henko), động tác trái phải (Sayu undo), động tác chèo thuyền (Fune kogi undo), động tác chuyển động hai cánh tay (Ude furi undo). Trong bí truyền của võ thuật có nói: “Cái eo nó chuyển là ở chân, cái đầu nó chuyển là ở tay”, nhưng cái eo “TÂM” nó xoay chuyển đúng hơn là cái chân, chỉ có ý thức về đôi chân thì không đủ.
9. Nguyên tắc hòa hợp.
Nguyên lý của sự hòa hợp là thay vì di chuyển trực tiếp vào hướng lực của uke, bạn phải di chuyển xung quanh hướng lực đó, hoặc lái nó đi hướng khác xung quanh bạn.
10. Nguyên tắc chọn đúng thời điểm.
Quan điểm lý tưởng của môn Aikido là phải dùng sức thật ít nhưng hiệu quả thật nhiều. Một phần quan trọng trong việc đạt mức lý tưởng này là bạn chọn thời điểm tiếp xúc uke. Nếu thời điểm bị chậm lại ta sẽ bị đối phương tràn ngập, nếu ta xuất chiêu quá sớm, đối phương sẽ nhận ra được động thái của ta và thay đổi phương thức tấn công. Ta phải xuất chiêu đúng vào lúc y phát khởi tấn công. Đó là thời điểm đúng.
11. Nguyên lý thăng bằng.
Theo quan niệm của Aikido, trọng tâm con người nằm ở đan điền (một điểm nằm dưới rốn khoảng 5cm) và mọi di chuyển đều xuất phát từ đan điền. Chỉ cần tác động đến trọng tâm của một người là ta có thể chi phối sự thăng bằng của người đó.
Ta có thể coi uke như một tam giác với hai bàn chân là hai mũi của tam giác. Đầu và tay của uke là mũi thứ 3. Uke đứng vững khi 3 mũi đó nằm trên đường thẳng của trục chính tâm. Nếu ta đem cái mũi thứ 3 đó ra khỏi trục chính tâm tạo thành một tam giác ảo thì uke sẽ bị mất thăng bằng.
12. Nguyên lý bánh xe và trục xe.
Giả sử có một cái vô lăng. Khi ta lái xe, vì trục xe nhỏ hơn và ở giữa nên quay chậm hơn còn bánh xe quay mau hơn.
Trong Aikido, khi ta hướng dẫn uke xoay theo chuyển động tròn thì ta là trục xe, còn uke là bánh xe. Vì ở giữa làm trục nên ta chỉ cần xoay chậm một chỗ, còn uke phải quay theo một vòng tròn lớn bên ngoài, trớn quay càng mau, càng mất thăng bằng.